وقتی«فوتبال»سیاسی است

پدرام بهرامی کارگردان مستند «دریبل» همزمان با پخش تلویزیونی و اکران آنلاین این مستند، در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره این مستند توضیح داد: «دریبل» مجموعه مستندی است که فوتبال را از درون فوتبال نگاه نمی‌کند و تلاش دارد از بیرون، نگاهی پدیدارشناسانه به این پدیده داشته باشد. در این مستند فوتبال را از ابعاد مختلف اعم از اجتماعی، تاریخی، اقتصادی و سیاسی مورد تحلیل قرار داده‌ایم و از اتصال این نقطه‌های تحلیلی به یکدیگر به‌تصویری متفاوت از فوتبال رسیده‌ایم. حتی اگر مشخصاً این مستند، تحلیلی هم ارائه ندهد، حتماً علامت سوال‌هایی را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند.
وی با اشاره به تولید سری دوم از مجموعه «دربیل» گفت: در سری اول موضوعات مطرح شده کمی کلی‌تر بود و گاهی با عینک یک اقتصاددان به ماجرای فوتبال نگاه می‌کردیم و در قسمتی دیگری سراغ عینک یک آدم سیاستمدار و یا یک جامعه‌شناس می‌رفتیم. البته نگاه جامعه‌شناسی تقریباً در همه قسمت‌ها وجود داشت. در سری دوم اما به‌صورت مشخص روی یک کشور تمرکز کرده‌ایم و اینکه فوتبال در این کشور چه معنایی دارد. سراغ چند کشور رفتیم تا ببینیم فوتبال ملی در این کشورها چه معنایی دارد و چگونه «هویت ملی» خود را با فوتبال بازسازی می‌کنند.
بهرامی با اشاره به سه کشور انگلیس، قطر و آلمان که تا کنون در این مستند به آن‌ها پرداخته شده است، گفت: در سری دوم «دریبل» نگاهی بومی به فوتبال داشته‌ایم و وضعیت فوتبال در هر یک از این کشورها را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
جام‌جهانی تنها یک کارناوال ۳۰ روزه نیست
این مستندساز افزود: در قسمتی از این مستند، سراغ این موضوع رفته‌ایم که سیاستمداران چه استفاده‌هایی از فوتبال می‌کنند. از جمع‌آوری رأی بیشتر و محبوبیت گرفته تا پیشبرد برخی اهداف سیاسی. به نوعی هم این سیاستمداران فوتبال را مورد توجه ویژه قرار می‌دهند و هم به‌صورت متقابل، فوتبال آن‌ها را مورد حمایت ویژه قرار می‌دهد. در قسمت اقتصادی هم به‌صورت خیلی ویژه به رویداد جام‌جهانی پرداخته‌ایم و بر این نکته تأکید کرده‌ایم که این رویداد تنها یک کارناوال ورزشی ۳۰ روزه نیست.
وی ادامه داد: از همان زمانی که کشور میزبان قرار است انتخاب شود تا ماه‌ها بعد از این رویداد، می‌توان رصد کرد که یک کشور چه رشد اقتصادی‌ای را از قبل برگزاری این رویداد تجربه می‌کند و چه سرمایه‌گذاری‌های کلانی در آن می‌شود. در سال ۲۰۱۴ کشور برزیل رشد اقتصادی بیش از ۷ درصد را تجربه کرد و در همین دوره در حال برگزاری جام‌جهانی هم کشور قطر از اساس یک شهر جدید را ساخته است که می‌توان اصطلاحاً آن را یک «مگاسیتی» توصیف کرد. همه این موارد نمونه‌هایی از سرمایه‌گذاری بلندمدت در کشورها به پشتوانه میزبانی جام‌جهانی است.

بهرامی افزود: هزینه میزبانی جام‌جهانی ۲۰۲۲ برای قطر ۲۲۰ میلیارد دلار بوده است، این در حالی است که در سال ۲۰۱۴ کشور برزیل با ۱۴ میلیارد دلار این رویداد را میزبانی کرده است و در سال ۲۰۱۸ هم کشور روسیه تنها ۱۲ میلیارد دلار هزینه کرده است. این تفاوت فاحش تنها مربوط به ارقام رسمی اعلام شده است و می‌دانیم در زمانی که می‌خواستند این میزبانی را به‌دست بیاورند، هزینه بسیاری برای پرداخت رشوه به مقامات فیفا کردند. در این مستند به تک‌تک این موارد پرداخته‌ایم و مثلاً این سوال را مطرح کرده‌ایم که اساساً قطر چرا باید چنین هزینه‌ای برای میزبانی جام‌جهانی بکند و چه آورده‌ای برایش دارد؟ آیا صرفاً مانند یک بچه‌پول‌دار دارد ولخرجی می‌کند یا اهداف دیگری را دنبال می‌کند؟
تأثیر فوتبال بر حس «ملیت» در کشورها
کارگردان «دریبل» درباره تأثیر فوتبال بر ملیت کشورها هم گفت: واقعیت این است که فوتبال هیچ‌گاه یک ورزش ساده و صرف نبوده است. مثلاً شما سلام فاشیستی تیم ملی ایتالیا در جام‌جهانی را به یاد بیاورید. یا آن دوره‌ای از المپیک که هیتلر قصد دارد نژاد برتر کشور خود را به دنیا معرفی کند و به همین دلیل همه بازیکنان آلمان به او سلام نظامی می‌دهند. فوتبال هیچ‌گاه صرفاً یک ورزش نبوده و در مواردی حتی تبدیل به میدان نبرد میان ملت‌ها هم شده است. مارادونا بعد از گلی که در بازی آرژانتین و انگلیس در جام‌جهانی بعد از جنگ فالکلند می‌زند، تبدیل به اسطوره می‌شود. از این منظر برای مردم یک کشور هم غالباً بازیکنان تیم ملی، همواره طلایه‌دار فرهنگ و قومیت و اصالت کشورشان بوده‌اند. اگر ملتی چنین احساسی را نسبت به تیم ملی کشور خود نداشته باشد، از آن حمایت نمی‌کند.
این مستندساز درباره جذاب‌ترین تجربه خود در مسیر ساخت مستند «دریبل» توضیح داد: از نظر فرمی قرار ما بر این بود که یک چهره مشهور به‌عنوان مجری در کارمان حضور داشته باشد تا در لوکیشن‌های مختلف داستان ما را روایت کند. گزینه اصلی خودم، مرحوم حمیدرضا صدر بود که به نظرم بهترین گزینه بود و به دلیل برخی مشکلات این اتفاق ممکن نشد. بعد از آن احساس کردم هیچکس به جای ایشان نمی‌تواند حق مطلب را ادا کند. به همین دلیل کلاً حضور مجری را کنسل کردم و کل کار را به‌صورت آرشیوی بستیم. از این انتخاب، ابتدا ناراحت بودم اما اتفاقاتی رخ داد که شاید اگر می‌خواستیم مستند را به‌صورت مجری‌محور پیش ببریم، آن اتفاقات رخ نمی‌داد.
وی افزود: به دلیل محدودیت‌هایی که داشتیم، ناگزیر بودیم برای برخی تصاویر، آرشیوها را به تعبیری شخم بزنیم و در فرآیند همین شخم زدن‌ها به منابع نایابی دست پیدا کردیم که شاید پیش از آن هیچ‌کس آن را ندیده بود. واقعاً تصاویر و آرشیوهای جذابی در این فرآیند پیدا کردیم که فکر می‌کنم اگر ناگزیر به سمت ساختار آرشیوی نرفته بودیم، این اتفاق برای‌مان رخ نمی‌داد. https://cinemaideal.ir/vdcd.50x2yt0jka26y.html